Սամսոն Ղազարյան (1953-2022). In Memoriam

1863

Դեկտեմբերի 31-ին մահացել է «Ղարաբաղ» կոմիտեի անդամ Սամսոն Ղազարյանը։

Ծնվել է 1953թ. հունվարի 28-ին Արթիկի շրջանի Տուֆաշեն գյուղում: Ավարտել է Երեւանի պետական համալսարանը` պատմաբանի որակավորմամբ:

1976-80-ին աշխատել է «Հայկապշին» տրեստում որպես բանվոր, 1982-ին` օպերային եւ բալետի թատրոնում տեխնիկ, Փ. Թերլեմեզյանի անվ. գեղարվեստի ուսումնարանում ուսուցիչ, 1983-87-ին` լրագրական աշխատանք է կատարել Ռադիոհեռուստապետկոմում եւ «Ավանգարդ» թերթում, 1987-90-ին` Մխիթար Սեբաստացու անվ. կրթօջախում ուսուցիչ: «Ղարաբաղ» կոմիտեի անդամ: 1988-ի դեկտեմբերի 24-ին ձերբակալվել եւ մինչեւ 1989-ի մայիսի 31-ը բանտարկվել է «Ղարաբաղ» կոմիտեի մյուս անդամների հետ:

Սամսոն Ղազարյանը Արցախյան առաջին ազատամարտի ժամանակ՝ «Մուշ» ջոկատի հիմնադիր հրամանատարներից էր։ Եղել է առաջին եւ երկրորդ գումարման ազգային ժողովի պատգամավոր:

Հայ ազգային կոնգրեսի ցավակցական տեքստում ասվում է

Ղարաբաղյան շարժման ակունքներում է եղել եւ առաջին կազմակերպիչներից մեկը։

Հենց որպես այդպիսին է, որ 1988 թ. փետրվարի 20-ից Հայաստանում ծայր առած հանրահավաքների առաջին իսկ օրվանից նա Ազատության հրապարակի հարթակում էր։ Երբ հանրահավաքների կազմակերպական մասն ապահովելու համար հաջորդ օրերին ստեղծվեց Շարժման առաջին ղեկավար մարմինը՝ «կազմակերպական կոմիտեն», Սամսոն Ղազարյանն ընտրվեց դրա կազմում։

Նա առաջին հանրահավաքների հիմնական վարողներից էր։

Երբ իշխանությանը հաջողվեց խաբեությամբ ցրել կես միլիոնի սահմանագիծն անցած հանրահավաքները, որոշ ժամանակ անց` մայիսի վերջերին Շարժումը կանգնեց մի ճամփաբաժանի առջեւ, եւ ոմանք, տրվելով հույզերին, փորձ արեցին այն տանել արկածախնդրական ճանապարհով։ Սամսոն Ղազարյանը «Կազմկոմիտեի» այն յոթ անդամներից մեկն էր, որոնք վճռականորեն կանգնեցին դրա դեմ հատուկ հայտարարությամբ։ Այս յոթին ավելացնելով եւս չորս հոգի` մինչ այդ արդեն հայտնի դարձած եւ ավանդ ունեցող ակտիվիստների, ստեղծվեց Շարժման նոր ղեկավար մարմին՝ «Ղարաբաղյան շարժման Հայաստանի կոմիտեն» (կարճ՝ «Ղարաբաղ» կոմիտե)։

1988 թ. հուլիսի 4-5-ին կազմակերպվեց շատ լուրջ ու վտանգավոր մի սադրանք, ինչի հետեւանքով բազմահազար ցուցարարներ հայտնվեցի Երեւանի օդանավակայանում՝ խոչընդոտելով նրա աշխատանքը։ «Ղարաբաղ» կոմիտեի երեք անդամների, որոնց մեջ էր նաեւ Սամսոն Ղազարյանը, համառ ջանքերով հնարավոր եղավ դժվարությամբ հանգուցալուծել մեծ կորուստներով հղի իրավիճակը։

1988 թ. դեկտեմբեր-հունվարին ձերբակալվեցին «Ղարաբաղ» կոմիտեի բոլոր անդամները եւ տեղափոխվեցին մոսկովյան բանտեր։

1989 թ. հունվարի վերջին շարժման ակտիվին հաջողվեց իր առաջնորդներից, որ նաեւ կալանքի տակ էին, մեկ տասնյակից ավելի մարդկանց առաջադրել ԽՍՀՄ ժողովրդական պատգամավորների մեկնարկած ընտրություններում որպես պատգամավորության թեկնածու։ Նրանց մեջ էր նաեւ Սամսոն Ղազարյանը։

Քաղաքական գործունեությանը զուգահեռ, Սամսոնը Շարժման տարիներին զբաղվել է նաեւ պաշտպանական խնդիրներով. նա  «Մուշ» կամավորական ջոկատի հիմնադիրներից է։

Սամսոն Ղազարյանը 1989 թ. նոյեմբերին Հայոց համազգային շարժման 1-ին համագումարում ընտրվեց ՀՀՇ ղեկավար մարմնի՝ վարչության անդամ։  1990 թ. ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի ընտրություններում ՀՀՇ-ն հաղթանակ տարավ Կոմունիստական կուսակցության նկատմամբ, ԳԽ պատգամավոր դարձավ նաեւ Սամսոն Ղազարյանը եւ իր քաղաքական գործունեությունը շարունակեց խորհրդարանում։

Սամսոնն իր ողջ կարողություններով ակտիվորեն մասնակցեց նաեւ 2008 թ. փետրվարին կայանալիք նախագահական ընտրություններին Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի առաջադրմամբ ծայր առած համաժողովրդական շարժմանը։

Հայ ազգային կոնգրեսը խորը վիշտ է ապրում սիրելի ընկերոջ վաղաժամ կորստյան առիթով, ցավակցում նրա հարազատներին ու մերձավորներին։

ՀԱՅ ԱԶԳԱՅԻՆ ԿՈՆԳՐԵՍ

Լուսանկարում՝ Վանո Սիրադեղյանի հետ