1918 թվականի ապրիլի 22-ին Անդրկովկասյան Սեյմի մուսուլմանական խմբակցությունները և վրացի մենշևիկները, Օսմանյան կայսրության պարտադրանքով, առաջարկեցին հիմնադրել անկախ ժողովրդական Անդրկովկասյան Դաշնակցային Հանրապետություն:
Կառավարության կազմավորումը վստահվեց թուրքերի հետ խաղաղության կողմնակից Ակակի Իվանովիչ Չխենկելուն: Դեռևս վարչապետի պաշտոնում չհաստատված՝ Չխենկելին հրամայեց Հայկական կորպուսին հանձնել Կարսը: Հրամանը, որ արձակված էր առանց Սեյմի կամ դահլիճի մեջ մասնակցելուն համաձայնված հայերի իմացության, Կարսի բնակչությանը կատարյալ խուճապի մատնեց: Մի քանի ժամվա ընթացքում հազարավոր հայեր արդեն փախչում էին դեպի Երևանի նահանգի սահմանները:
Ապրիլի 25-ին Օսմանյան 3-րդ բանակի գնդերը մտան ամրոց և գրավեցին զենքի ու զինամթերքի վիթխարի պաշարներ՝ 11 հազար հրացան, մոտ 2 միլիոն փամփուշտ, 67 հրանոթ, 19 գնդացիր և մեկ տարվա պաքսիմատի պաշար:
Թիֆլիսի հայ ղեկավարները, ուշացումով իմանալով Չխենկելու գաղտնի քայլի մասին, հրաժարվեցին նրա դահլիճի մեջ մտնելու իրենց որոշումից և զայրույթով պահանջեցին պաշտոնանկ անել դավաճան վրացուն:
Մենշևիկյան պարագլուխները ընդունեցին, որ Չխենկելին սխալ է գործել, սակայն կհամաձայնվեին նրան տապալել միայն այն դեպքում, եթե մի որևէ հայ, նախընտրելի էր՝ Հովհաննես Քաջազնունին, իր ձեռքը վերցներկառավարման ղեկը: Վրացիները լավատեղյակ էին, որ հայերը նման առաջարկը չեն ընդունի, քանի որ թուրքերը դա կդիտեին որպես պատերազմի կողմնակից կառավարության վերականգնում…
Խորապես նվաստացած, դաշնակցականներն այնժամ հետ վերցրեցին իրենց հրաժարականները և միացան Չխենկելու դահլիճին, որը Սեյմը հաստատեց 1918թ ապրիլի 26-ին:
Կառավարությունն ուներ հետևյալ կազմը.
Ակակի Չխենկելի – ղեկավար, վրացի,
Նոյ Ռամիշվիլի, վրացի,
Նոյ Խոմերիկի, վրացի,
Գրիգորի Գեորգաձե, վրացի,
Ֆաթհալի Խան-Խոյսկի, մուսուլման,
Խուդադաթ բեկ Մելիք-Ասլանով, մուսուլման,
Նեսիբ բեկ Ուսուբբեկով, մուսուլման,
Մահմեդ Հասան Հաջինսկի, մուսուլման,
Իբրահիմ բեկ Հայդարով, մուսուլման,
Ալեքսանդր Խատիսյան, հայ, ՀՅԴ,
Հովհաննես Քաջազնունի, հայ, ՀՅԴ
Ավետիք Սահակյան, հայ, ՀՅԴ
Արամայիս Երզնկյան, հայ, սոցիալ-դեմոկրատ մենշևիկ:
Աղբյուրը՝ Ռիչարդ Գ. Հովհաննիսյան, Հայաստանի Հանրապետություն, Հատոր 1, առաջին տարին, 1918-1919, Տիգրան Մեծ, Երևան 2005, էջ 28-29:
Լուսանկարում՝ Ակակի Չխենկելին
